Uyuşturucu madde kullanımı ve ticareti, hukuk sistemimizde farklı açılardan ele alınan ve sonuçları itibarıyla birbirinden ayrılan iki temel suç tipini oluşturur. Uyuşturucu madde ile ilgili suçlar, ceza hukukunda ciddi yaptırımlara yol açabilen suçlardır. Her ne kadar her ikisi de uyuşturucu maddelerle ilişkili olsa da, bu fiillerin ardındaki niyet, eylemin biçimi ve hukuki sonuçları önemli ölçüde farklılık gösterir. Bu farklar, hem ceza miktarlarını hem de yargılama süreçlerini doğrudan etkileyen kritik bir unsurdur.

Uyuşturucu Madde Kullanmak İçin Bulundurmak (TCK 191)

Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesi, kişilerin kendi kullanımı amacıyla uyuşturucu veya uyarıcı madde bulundurmasını suç olarak tanımlar. Buradaki kilit nokta, failin amacının söz konusu maddeyi başkalarına devretmek, satmak veya herhangi bir ticari faaliyete konu etmek olmamasıdır; tek motivasyon, şahsi kullanım ihtiyacını gidermektir. Kişinin amacı maddeyi başkalarına dağıtmak ya da satmak değil, yalnızca kişisel olarak kullanmaktır.

Kullanım Amaçlı Uyuşturucu Madde Bulundurmanın Ayırt Edici Unsurları:

  1. Kişisel Kullanım: Maddeyi, yalnızca kişisel ihtiyaç için bulundurmak ve kullanmak.
  2. Miktar: Genellikle, çok küçük miktarda uyuşturucu madde bulunması kullanım amacıyla kabul edilir. Ancak, miktarın fazla olması, ticaret amacı taşıdığı şüphesini doğurabilir.
  3. Muhafaza Şekli: , Ambalajlanmış, küçük küçük paketlere ayrılmış uyuşturucu maddelerin yanı sıra saklanmış, gizlenmiş ve gözle hemen görülemeyecek yerlere saklanmış uyuşturucu maddeler ticaret amacı taşıdığı şüphesini ortaya çıkarabilir.
  4. Diğer Deliller: Kişinin daha önceki suç geçmişi, elde edilen dijital veriler, test sonuçları ve tanık ifadeleri suç açısından belirleyici olabilir.

Cezası ve Yaptırımları:

Uyuşturucu maddeyi kendi kullanımı için bulundurmak suçunun cezası Türk Ceza Kanunu’nu 191. Maddesinde “Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” hükmü ile 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası olarak belirlenmiştir.

Bu hükmün yanı sıra, Türk Ceza Kanunu’nun 191/2 hükmünde “Bu suçtan dolayı başlatılan soruşturmada şüpheli hakkında 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesindeki şartlar aranmaksızın, beş yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilir. Cumhuriyet savcısı, bu durumda şüpheliyi, erteleme süresi zarfında kendisine yüklenen yükümlülüklere uygun davranmadığı veya yasakları ihlal ettiği takdirde kendisi bakımından ortaya çıkabilecek sonuçlar konusunda uyarır. Erteleme kararı kolluk birimlerine de bildirilir” şeklinde bir düzenleme bulunmaktadır.

Hakkında soruşturma başlatılan veya kovuşturma yapılan kişi açısından tedavi ve denetimli serbestlik yolunu açık tutmaktadır. Fıkra hükmüne göre, şüpheli ya da sanık, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmaktan dolayı hakkında işlem başlatıldığında, hakkında kamu davası açılması ertelenebilir. Bu erteleme süresi en fazla beş yıl olarak belirlenmiştir. Bu süre zarfında kişinin tedaviye devam etmesi ve denetimli serbestlik hükümlerine uygun davranması beklenir.

Türk Ceza Kanunu’nun 191/4 hükmünde ise “Kişinin, erteleme süresi zarfında; a) Kendisine yüklenen yükümlülüklere veya uygulanan tedavinin gereklerine uygun davranmamakta ısrar etmesi, b) Tekrar kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması, c) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması, hâlinde, hakkında kamu davası açılır.” denilmek suretiyle bir kişi daha önce aynı suçtan dolayı hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmış olmasına rağmen yükümlülükleri ihlal ederse veya yeniden uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanırken yakalanırsa, bu kişi hakkında bir kez daha denetimli serbestlik kararı verilmeyeceği düzenlenmiştir.. Bu durumda doğrudan kamu davası açılır ve yargılama süreci başlatılır.

Uyuşturucu Ticareti Yapma Suçu (TCK 188)

Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesi, uyuşturucu madde ticareti yapmak, satmak, dağıtmak veya taşımak gibi fiilleri suç sayar. Bu suç, çok daha ağır cezalarla sonuçlanabilir.

Uyuşturucu Ticareti Suçunun Ayırt Edici Unsurları:

Uyuşturucu madde ticareti yapmak suçunun unsurları şunlardır:

  1. Maddeyi Satmak: Uyuşturucu maddeyi satmak amacıyla bulundurmak, almak veya başkalarına dağıtmak.
  2. Taşıma ve Dağıtım: Uyuşturucu maddeleri başka bir kişiye ulaştırmak, taşımak, iletmek.
  3. Miktar ve Paketleme: Ticaret amaçlı uyuşturucu, genellikle yüksek miktarda ve belirli bir düzende, ambalajlanmış, küçük küçük paketlere ayrılmış paketlenir.

Cezası ve Yaptırımları:

Uyuşturucu madde ticareti yapmak suçunun cezası on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası olarak öngörülmüş olup, bu suç ayrıca  katalog suç kapsamında yer alır ve çoğu zaman soruşturma aşamasında dahi tutuklama ile sonuçlanır.

  • Mekan:  Eğer uyuşturucu ticareti, okul, ibadethane, kışla gibi yerlerde yapılmışsa, cezalar yarı oranında artırılabilir.
  • Ticaretin Boyutu: Suçun organizasyonlu bir şekilde yapılması, cezanın daha ağır olmasına yol açabilir.
  • Maddenin türü: Uyuşturucu maddenin eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması.
  • Satılan kişi: Uyuşturucu maddenin satıldığı kişinin çocuk olması halinde veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.

Uyuşturucu Kullanmak ve Ticaret Yapmak Arasındaki Farklar

Ceza Farkları:

  • Kullanmak amacıyla uyuşturucu bulundurmak suçunda ceza 2 yıl ile 5 yıl arasında değişirken, uyuşturucu ticareti yapmak suçunda ceza 10 yıl ile 20 yıl arasında değişir.

Tutuklama:

  • Kullanmak amacıyla uyuşturucu bulundurmak suçunda, kişi genelde tutuksuz yargılanır.
  • Uyuşturucu ticareti yapmak suçunda, cezanın yüksekliği ve suçun mahiyeti nedeniyle tutuklama kararı sıklıkla çıkabilir.

Suçun Amacı:

  • Kullanım amacıyla madde bulundurmak, kişinin sadece kendine zarar vermeyi amaçladığını gösterir.
  • Ticaret amacıyla uyuşturucu madde bulundurmak ise kişiyi başkalarına zarar vermeye yönelik bir faaliyete sokar.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Uyuşturucu Maddeyi Kullanmak İçin Bulundurmak Suçu İçin Hangi Miktar Yeterlidir?

  • Küçük miktarlarda uyuşturucu madde genellikle kullanım amacıyla kabul edilir. Ancak, şüpheli miktarlarda, yani ticaret amacı taşımayan ancak kullanıma uygun miktar hakkında belirli bir sınır yoktur. Bu, her somut olay özelinde değerlendirilecektir.

2. Uyuşturucu Madde Ticareti Yapmak Suçunda Cezalar Ne Zaman Artar?

  • Ceza, suçun işlendiği yer ve koşullara göre artabilir. Uyuşturucu ticaretinin icra edildiği yer (okul, cami, hastane çevresi vb.), suçun örgütlü bir şekilde işlenmesi, mağdurun çocuk olması gibi durumlar cezayı artıran nedenler arasındadır.

3. İlk Defa Yakalanan Bir Kişi İçin Hangi Yaptırımlar Geçerli Olur?

  • Uyuşturucu kullanmak amacıyla bulunduran bir kişi için ilk suç olması halinde, denetimli serbestlik ve tedavi süreci gibi alternatif yaptırımlar uygulanabilir.
  • Ancak, uyuşturucu ticareti suçunda, kişi ilk defa suç işlemiş olsa dahi cezai yaptırımlar daha ağırdır.

4. Uyuşturucu Suçundan Yargılanan Bir Kişi Hangi Durumlarda İndirim Alabilir?

  • Suçun itiraf edilmesi, pişmanlık duyulması, soruşturmaya yardımcı olunması veya etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanılması gibi durumlarda ceza indirimi söz konusu olabilir. Bunun için mutlaka bir avukattan destek almak gereklidir.

5. Uyuşturucu Ticareti suçlaması ile Yargılanıyorsam, Avukat Tutmak Zorunlu mudur?

Eğer uyuşturucu maddeyle ilgili bir suçlamayla karşı karşıya kalırsanız, savunmanızı en doğru şekilde yapmak için uzman bir ceza avukatından destek almanız önemlidir. Bu süreçte hukuki haklarınızı korumak ve en iyi sonuca ulaşmak için mutlaka bir avukattan destek almasınız